Το πολιτικώς ορθόν και ο εγωισμός

Πώς η επιστήμη της πολιτικής επικοινωνίας δεν αρκεί για να αντικρούσει προσωπικά πάθη

Ευχαριστώ τον Χάρη Λαζαρόπουλο, πρώην συνάδελφο και φίλο για την προσωπική του πινελιά σε αυτό το blog. Χαρακτηρίζεται δε απο τους πλέον κατάλληλους ανθρώπους να αναπτύξει θέματα πολιτικής επικοινωνίας.

Άρθρο του κ. Χ.Κ. Λαζαρόπουλου, Δημοσιογράφου

Στην Ελλάδα συνηθίζουμε να ανατρέπουμε κάθε πολιτική θεωρία και κάθε εφαρμοσμένο κανόνα πολιτικής επικοινωνίας. Περιστατικά και πρόσωπα, όπως οι πάλαι ποτέ «κομματάρχες» που βλέπουμε σε παλιές ελληνικές ταινίες παρελαύνουν κι επιβιώνουν στα γραφεία των πολιτικών, όσο κι αν οι δεύτεροι προσπαθούν να μας πουν ότι άλλαξαν οι εποχές ή πως ο εκσυγχρονισμός των δομών θα επέλθει με την υποβολή βιογραφικών στο διαδίκτυο.

Υπάρχουν πολιτικοί – είτε είναι βουλευτές, είτε παράγοντες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης – που τυγχάνει να θεωρούνται προβεβλημένοι από το ντόπιο σύστημα προβολής και δημοσιότητας ή έστω θεωρούνται επιτυχημένοι για κάποιο επίτευγμά τους κάπου και κάποτε. Πολλοί θεωρούν πως κινούνται λίγο πιο ψηλά από τον άλλο κόσμο, επιλέγουν τους συνομιλητές τους και φυσικά επιμένουν να χρησιμοποιούν «προβεβλημένους» συνεργάτες. Όλη αυτή η λογική οδηγεί σε αδιέξοδα και πολλές φορές μπορεί να προκαλέσει πρόσθετα προβλήματα, ιδίως όταν κάποιος επιδιώκει επανεκλογή ή καθιέρωση στον πολιτικό στίβο.

Ένας πάγιος κανόνας της πολιτικής επιβάλλει στους πολιτικούς να παρουσιάζουν επιχειρήματα στο λόγο τους και πράξεις στα έργα τους. Καταργούν τον Γιούργκεν Χάμπερμας από αμάθεια και μετατρέπουν την «Ηθική της επικοινωνίας» σε ένα ντελίριο καισαροπαπισμού που απευθύνεται στο μικρόκοσμο ενός επιτελείου, ίσως και μιας ομάδας δημοσιογράφων. Με ακριβά πούρα, πεπαλαιωμένο ουΐσκυ, μεταξωτά μαντήλια και χρυσά μανικετόκουμπα δεν γίνεται πολιτική.

Ο πολιτικός κρίνεται από την επαφή του με τα κοινωνικά σύνολα στα οποία απευθύνεται κι από τα οποία διεκδικεί αφ’ ενός την εμπιστοσύνη και αφ’ ετέρου την ψήφο τους. Για να γίνουν αυτά πρέπει να υπάρχει εξ αρχής συγκεκριμένη στρατηγική με τρία ή τέσσερα θέματα ατζέντας, η προώθηση των οποίων θα πρέπει να κορυφωθεί στον τρίτο χρόνο μιας θητείας. Κι αυτά δεν πρέπει να γίνουν με συγκεντρωτική διάθεση.

Ένας από τους σημαντικότερους εν ζωή συστηματικούς θεωρητικούς της πολιτικής, ο Φιλίπ Πετί, έχει περιγράψει το στίγμα της σωστής διακυβέρνησης ήδη από τη δεκαετία του ’70, όταν συνέγραψε μαζί με τον καθηγητή της Οξφόρδης Στήβεν Λιούκ και ομάδα πολιτικών επιστημόνων το έργο «Καλή Κυβέρνηση» (σ.σ. “The Good Government” στο πρωτότυπο). Ο κ. Πετί υποστηρίζει την ομαδικότητα στην πολιτική και στην αξιολόγηση προσώπων που χαρακτηρίζονται από αποτελεσματικότητα, έστω κι αν τολμούν να χρεώσουν βραχυπρόθεσμα με πολιτικό κόστος μια ολόκληρη ομάδα.

Ακόμα κι όταν βρίσκεται κανείς λίγο πριν από τις εκλογές, χωρίς να σκέφτεται τι έχει να αντιμετωπίσει, ίσως ακόμα και σε εκείνη την ύστατη ώρα πρέπει να ακολουθήσει τις οδηγίες των αποδεδειγμένα πιο εργατικών ανθρώπων του επιτελείου του. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του προηγουμένου Αμερικανού Προέδρου κ. Τζωρτζ Μπους, ο οποίος ξεπέρασε τα σφάλματα και την αλαζονεία της θητείας του. Εμπιστεύθηκε τον «εργάτη» του επιτελείου του, τον Καρλ Ρόουβ, ο οποίος μπορεί να μετήλθε ερασιτεχνικές μεθόδους πολιτικής στρατηγικής αλλά εξασφάλισε δύο νίκες για τον κ. Μπους.

Ένας Έλληνας πολιτικός, ωστόσο, δεν θα έμπαινε στη λογική αξιολόγησης αρνητικών και ουδέτερων απόψεων της κοινής γνώμης προς το πρόσωπό του αλλά θα υποδυόταν το γυμνό βασιλιά. Έτσι καταλήγουμε στην υποβάθμιση του ρόλου που μπορεί να έχει σήμερα ένας δημοσιογράφος ή ένας επικοινωνιολόγος στο πλευρό ενός πολιτικού.

Ο προβληματισμός της μάζας για την αναποτελεσματικότητα των θεσμικών μορφών της πολιτείας προκαλεί μεν πιέσεις προς τους υποψηφίους, ωστόσο δεν μπορεί να απαντήσει στο θεμελιώδες ερώτημα που προκύπτει την επομένη των εκλογών και το έχει διατυπώσει ο καθηγητής του Καίμπριτζ κ. Κουέντιν Σκίννερ. «Στο τέλος της ημέρας, επελέξαμε σωστά;» αναρωτιέται κι εμείς ασπαζόμαστε τη ρητορικότητά του ερωτήματος.